فروشُست یا فرونشست، نقش رستم را نابود می‌کند؟

به گزارش خبرنگار مهر، نقش رستم که جزئی از محوطه ثبت جهانی است این روزها ترک خورده؛ ترک‌های آن در برخی جاها عمیق و در برخی از جاها کم عمق است. در حال حاضر گردشگران برای بازدید از این محوطه باید احتیاط کنند. تابلوهای معرفی نزدیک کتیبه‌ها برای استفاده گردشگران قابل دیدن نیست. در فاصله چند متری طناب کشیده شده است تا گردشگران جلوتر نروند.

این محدوده دچار فرونشست شده است. ترک‌های آن قابل دیدن است چه روی زمین و چه نزدیک به کتیبه‌ها.

حتی اگر کسی اطلاعات زیادی درباره تأثیرات فرونشست نداشته باشد باز هم نگران کننده است چون روی زمین می‌توان حفره‌های بزرگی را دید که نشان می‌دهد؛ خاک به داخل یک زمین پوک رفته است.

وقتی رد حفره‌های داخل زمین را می گیری متوجه می‌شوی که در امتداد یک خط این حفره‌ها وجود دارد.

در نزدیکی کعبه زرتشت نیز همین طور است. بنای کعبه ترک دارد. نزدیکی آن و در جایی که فضای سبز واقع شده، در میان سبزی روی زمین، ترک‌ها و حفره‌ها عمیق پنهان است. نگرانی کارشناسان میراث فرهنگی از فروپاشی نقش رستم است و اینکه چطور باید آن را حل کرد.

در چند روز گذشته گروهی از زمین شناسان، متخصصان ژئومورفولوژی به همراه باستان شناسان از این محوطه دیدن کردند. هر کدام نظری داشتند و راهکاری دادند. حالا علی رضا عسگری چاوردی، مدیر پروژه ثبت جهانی محور ساسانی نظرات آنها را تجمیع کرده و به خبرنگار مهر می‌گوید: نظر اولیه اساتیدی که از این محوطه بازدید کرده‌اند این بود که بخشی از آنچه در نقش رستم رخ داده، فروشُست بوده است نه فرونشست. همچنین در محوطه رانش اتفاق افتاده است. از طرفی، اثرات فرونشست‌های گسترده در طی سال‌های گذشته در دشت مرودشت، در این محوطه به دلیل ضعف و سستی خاک، بیشتر بوده است.

وی ادامه می‌دهد: فرونشست در بخش‌های دیگر دشت وجود دارد ولی در این محوطه سیستم مدیریتی آب از کار افتاده و زمین سست است، به همین دلیل فرونشست تشدید شده است. یکی از متخصصان زمین‌شناسی می‌گفت آب همیشه نقاط ضعف زمین را پیدا می‌کند و راه خود را می‌رود یعنی به جایی که سست‌تر بوده، رفته است.

چاوردی از تصمیم برای بررسی‌های ژئوفیزیک و ژئوالکتریک و ژئومغناطیسی خبر می‌دهد و می‌گوید: می‌خواهیم دستگاه‌های GPS را تا یک هفته دیگر نصب کنیم ، تا مشخص شود سیستم‌هایی که در زیر سطح زمین قرار دارند در کجا خراب و یا از کار افتاده‌اند و میزان آسیب‌ها و خطراتی که به سایت نقش رستم وارد شده چقدر بوده است.

این باستان شناس می‌گوید همانطور که تخت جمشید یک ساز و کار برای مدیریت آب داشته است اینجا هم حتماً داشته اما از بین رفته است. شاید اینجا هم کانال آبی داشته که وقتی پر از آب می شده از جایی بیرون می رفته است ولی الان کارکردش را از دست داده است پس باید دنبال آن بگردیم.

چاوردی همچنین از رانش اطراف کعبه زرتشت خبر می‌دهد و می‌گوید: این رانش در اثر خاک سست این محدوده بوده و آب به آن افتاده و احتمال دارد در زیر این سطح سازه‌های دیگری باشد که از زیرخاک بیرون نیامده‌اند.

وی برخی از این شکاف‌ها را نشان می‌دهد و می‌گوید: بعضی از شکاف‌ها پر شده‌اند ولی ما آنها را پر نمی‌کنیم چون باید آسیب شناسی شوند. با این حال یکی از کارشناسان درباره یکی از شکاف‌های کعبه احساس نگرانی زیادی کرده است.

این باستان شناس معتقد است که باید در یک برنامه ۵ ساله محوطه نقش رستم را از نظر کاوش، بررسی و مطالعه شود.

فاطمه داوری مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها و محوطه‌های تاریخی هم امروز در نشستی از تدوین مقررات فرونشست خبر داد و گفت: باید تلاش کنیم فرونشست‌ها بیشتر از این گسترش پیدا نکند.

عکس‌ها از خلیل امامی